Rudomina Dusiacki Jan h. Trąby (ok. 1543–1621), wojski brasławski. Był najstarszym zapewne synem Macieja (zob.) i nie znanej nam z imienia pierwszej jego żony.
O wykształceniu R-y brak informacji, chociaż jego bracia studiowali na uniwersytetach w Wilnie, Królewcu, Wittenberdze, Padwie i Orleanie oraz odbyli podróże po Europie Zachodniej. Wraz z ojcem został w r. 1576 przyjęty przez kanclerza lit. Mikołaja Radziwiłła «Rudego» do herbu Trąby. Wg listu rekomendacyjnego kanclerza R. z bratem Tomaszem uczestniczył pod dowództwem hetmana dwornego lit. Romana Sanguszki w wojnie przeciw Moskwie, m. in. w r. 1567 brał udział w walkach pod Suszą i w zwycięskiej bitwie pod Czaśnikami. Prawdopodobnie służba wojskowa R-y nie ograniczyła się do jednej tylko kampanii i trwała co najmniej kilka lat. Herbarze i panegiryki odnotowały również uczestnictwo R-y w kampaniach Stefana Batorego pod Połockiem, Wielkimi Łukami i Pskowem w l. 1579–81.
R. był twórcą dużego kompleksu dóbr rodzinnych. Stosunkowo wcześnie rozpoczął on życie ziemianina najpierw zapewne zarządzając dobrami dzierżawionymi przez ojca. W r. 1573 wspólnie z bratem Tomaszem nabył od Wojciecha i Zofii Stabrowskich majątek Dukszty (pow. brasławski). Z kolei 14 I 1585 kupił od kard. Jerzego Radziwiłła za sumę 12 tys. kop gr lit. dobra Krewny (pow. wiłkomierski), które sąsiadowały z Dusiatami, zakupionymi jednocześnie przez jego ojca u tegoż Radziwiłła. Obie transakcje wiązały się zapewne z zamianą kupieckiego kapitału sędziwego burmistrza wileńskiego na posiadłości ziemskie i postawiły Rudominów w rzędzie majętnej szlachty. Po śmierci ojca w wyniku przeprowadzonego 27 V 1587 działu z braćmi w Wilnie otrzymał R. trzecią część dziedzicznych dóbr Dusiaty (którą następnego dnia sprzedał bratu Wawrzyńcowi za 2 400 kop gr lit.) oraz kamienicę przy rynku wileńskim. W r. 1592 kupił dobra Komaje (pow. oszmiański) prawdopodobnie od kaszt. trockiego Aleksandra Prońskiego. Wzorem ojca R. również pożyczał pieniądze pod zastaw dóbr ziemskich znajdującym się w kłopotach finansowych dostojnikom lit. i szlachcie. Dn. 2 V 1600 oblatowano w grodzie wiłkomierskim zeznanie stolnika lit. Jana Hlebowicza, który oprócz pożyczonych poprzednio 6 500 kop gr lit. dodatkowo wziął od niego 5 500 kop gr lit. Prawdopodobnie za te sumy R. został wkrótce właścicielem dóbr Połonka (woj. nowogródzkie), które wcześniej znajdowały się w posesji Hlebowicza. Od r. 1619 trzymał R. w swych rękach majętność Graużyszki (pow. oszmiański), którą w r. 1598 kasztelanowa smoleńska Halszka Naruszewiczowa zastawiła jego stryjowi, burmistrzowi wileńskiemu Janowi Rudominie, za 2 200 kop gr lit. Z kolei od jej syna Stanisława Naruszewicza w r. 1613 kupił Hnieździłowo (Hnieździłowicze) i Wolborowicze z folwarkiem Niebyszynem (pow. oszmiański). Pod koniec życia miał w zastawie za 10 tys. złp. Berezynę (woj. mińskie) od Aleksandra Paca, wojewodzica mińskiego. W nieznanych okolicznościach R. nabył prócz tego: Widziszki, Dudy, Hubiszki, Piotrowo, Strzygoniszki i włość zadubińską (pow. oszmiański), które wraz z Graużyszkami stanowiły dożywocie jego żony. Nie gardził również mniejszymi majątkami, mianowicie w r. 1595 wziął w zastaw za 800 kop gr lit. 40 służb w Komajach (pow. wiłkomierski) od podkomorzego wiłkomierskiego Jerzego Komajewskiego, zaś folwark Miłotyn (pow. wiłkomierski) nabył za długi od Jana Trzeciaka. Bardzo rzadko natomiast R. wyzbywał się własnych dóbr. W r. 1596 sprzedał za 200 kop gr. lit. niewielką posiadłość Pierwoniszki (pow. wiłkomierski) Erazmowi Romaszkiewiczowi, a w r. 1613 wspólnie z żoną zastawił na 3 lata za 1 100 kop gr lit. jej majątek spadkowy Naliszki (pow. wiłkomierski) Krzysztofowi Krasowskiemu. R. sprawował także opiekę nad dziećmi oraz dobrami zmarłych znacznie wcześniej od niego braci Tomasza i Wawrzyńca, a także nad swymi siostrzeńcami Mileckimi. Ojczym tych ostatnich, star. wiłkomierski Marcin Giedroyć, pozwał go w r. 1603 przed swój sąd w sprawie zwrotu nieruchomości i sum spadkowych wraz z procentami za okres opieki. Pewne dochody R. czerpał również z arendy podatków państwowych, gdyż na rok wydzierżawił podatek czopowy w pow. upickim uchwalony na sejmie w r. 1611.
Przedsiębiorczość i umiejętność operowania kapitałem wyniesione z rodzinnego domu, a także odziedziczone po ojcu bogactwo sprawiły, że R. zostawił spadkobiercom znaczną fortunę. Pod koniec życia posiadane przezeń dobra ziemskie liczyły ok. 10 folwarków i kilka dziesiątków wsi. Używał nawet przy nazwisku miana «na Połonce» wyróżniającego spośród szeregowej szlachty. R. był także człowiekiem wpływowym i miał stronników wśród szlachty powiatowej Litwy Zawilejskiej, gdzie były położone jego majątki. Na sejmiku gromnicznym w r. 1597 w Wiłkomierzu wystąpił «z factią swoją» przeciwko obiorowi jednego z deputatów na Trybunał Lit. W r. 1600 otrzymał nominację na urząd wojskiego brasławskiego. Z pow. brasławskiego co najmniej trzykrotnie (1602, 1605, 1615) był wybierany na deputata do Trybunału Lit. Na sejmiku brasławskim obrano go również posłem na zjazd główny stanów lit., tzw. konwokację wileńską w r. 1614. Uczestniczył w obradach zjazdu odbywających się w dn. 1–11 X t.r. i podpisał jego uchwałę zezwalającą na pobór podatków w W. Ks. Lit.
R. był katolikiem. W miasteczku Komaje fundował i wybudował w l. 1603–6 kościół parafialny p. wezw. Św. Jana Chrzciciela. Na uposażenie plebana z warunkiem odprawienia trzech mszy tygodniowo przeznaczył coroczny czynsz w wysokości 75 złp. z dworu i po 3 grosze z każdej włóki we włości komajskiej oraz 2 wsi (22 włóki i 17 poddanych) i wolny wstęp do jezior, a ponadto zapisał dom z placem, włókę gruntu i 3 poddanych na utrzymanie organisty. Kościół w Komajach z dwiema cylindrycznymi wieżami u fasady, zaopatrzonymi w system strzelnic i z gotyckimi elementami dekoracji, był jednym z najpóźniejszych przykładów sakralnej architektury obronnej na ziemiach dawnej Rzpltej. Istnieje również przekaz, iż R. wystawił w r. 1601 filialny kościół w Duksztach p. wezw. Podwyższenia Św. Krzyża. Legował on także coroczną jałmużnę w wysokości 70 złp. dla bernardynów w Wilnie. R. zmarł 21 VII 1621 w wieku 78 lat. Pochowany został wspólnie z synem Jerzym 21 II 1622 w bernardyńskim kościele Św. Franciszka w Wilnie. Z okazji pogrzebu student teologii w Akademii Wileńskiej Michał Borkowski wydał panegiryk pt. „Memoriae aeternae magnifici et generosi D. D. Joannis Rudomina Dusiatski, tribuni brasłaviensis …” (Wil.) oraz wierszowany utwór pt. „Pociecha w smutku do Jej Mości P. P. Apoloniej Tołoczkowny Janowej Rudominowej …” (Wil. 1622). Również Maciej Kazimierz Sarbiewski uczcił jego zgon kilkoma utworami, m. in. odą „In funere Joannis Rudomina Dusiatski tribuni braslaviensi et filii eius Georgii” (wyd. w zbiorze poezji pt. „Lyricorum libri III”, Antverpiae 1630).
Informacja podana przez S. Okolskiego, jakoby pierwszą żoną R-y była nie znana mu z imienia Hlebowiczówna, nie wydaje się prawdziwa i nie została potwierdzona przez W. Kojałowicza. Znamy tylko jedną żonę R-y, a mianowicie Szczęsną Tołoczkównę, z którą miał liczne potomstwo, mianowicie pięciu synów i cztery córki. Spośród synów trzech osiągnęło krzesła senatorskie, a to: Jan (zob.), Piotr (zob.) i Krzysztof (zob.), a dwóch straciło życie na wojnach: Paweł młodo zginął pod Dorpatem w czasie wojen ze Szwedami w Inflantach, zaś Jerzy (1591–1621) poległ pod Chocimiem. Najstarsza córka R-y Magdalena wstąpiła do konwentu benedyktynek w Nieświeżu, natomiast pozostałe trzy powychodziły za mąż: Katarzyna za podstolego orszańskiego Wacława Biegańskiego, Maryna za sędziego ziemskiego lidzkiego Jana Narbutta i Szczęsna (Felicjana) za podkomorzego połockiego Krzysztofa Korsaka.
Estreicher; Słown. Geogr. (Dukszty, Komaje, Krewno); Kojałowicz, Compendium; Niesiecki; Okolski; Żychliński, IV; Święcki, Historyczne pamiątki, II 38; Pergamentų katalogas, Wyd. R. Jasas, Vil. 1980; – Dzieje dobroczynności krajowej i zagranicznej, R. 1, Wil. 1820 s. 639; Hedemann O., Historia powiatu brasławskiego, Wil. 1930; Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wil. 1912 s. 202–3; Tkačev M. A., Zamki Belorussii, Minsk 1987 s. 211–13; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XIV, XXXI, XXXII; Jurewicz J., Głośne echo Trąb Rudominowskich … przy pogrzebie Piotra Rudominy Dusiatskiego, kasztelana smoleńskiego Vil. 1649; Lietuvos inventoriai XVIIa., Wyd. K. Jablonskis, M. Jučas, Vil. 1962 s. 59–60; Opis dokumentov Vilenskogo Centr. Archiva drevnich aktovych knig, Vil. 1908–12 VI kol. 30, 117, 184, 196, 228, VIII kol. 334, IX kol. 84, 107, 108, 111; Opisanje rukopisnogo otdelenja Vil. Publ. Bibl., Vil. 1898 III 35; Sczawiński J., Amarant wonny … Paniej Mariny Rudominianki Paniej Janowej Narbutowej Wil. 1632; – AGAD: Arch. Platerów z Antuzowa rkp. 7, 226, Arch. Potockich z Radzynia rkp. 420 s. 1–10, 65–71, Arch. Radziwiłłów, Dz. V nr 2149, 17733 (list z 24 II 1597), Dz. XVIII nr 342, Arch. Tyzenhauzów B-19/96 k. 17–19, Sumariusz Metryki Lit., XIII k. 107v.; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów rkp. 208 (bez pag.); Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr.: rkp. 840; B. Czart.: rkp. 1352 s. 272 (W. Kojałowicz, Nomenclator z r. 1658); B. Narod.: rkp. 8501 k. 7–21v., 8503 k. 1–4; B. PAN w Kr.: rkp. 360 k. 270–271, rkp. 1175 k. 1v.
Henryk Lulewicz